spaarkas gelicht?
kinderen mee op café!
Deze foto dateert van begin de jaren vijftig van de vorige eeuw, ik vermoed 1951. Café (*) IN TGROOTKANON was één van de vele herbergen in de Vulderstraat, een zijstraat van de Langestraat te Brugge. Als ik het mij goed herinner – want ik heb in die straat op twee plaatsen gewoond – was er naast deze herberg zelfs nog een tweede café, al vermoed ik dat café IN TKLEINKANON op een andere plek in Brugge was gevestigd. Dat TGROOTKANON – en nog enkele café’s in die straat – een kazerne als overbuur had verklaart wellicht de naamgeving.
In een tijd zonder radio of televisie – zeker wat de arbeidersklasse betreft – zochten vooral de mannen elkaar op in de cafés waar er werd gekaart en vogelpik (darts) gespeeld, maar waar er ook … gespaard werd in een spaarkas (**)! Het spaargeld werd één of meerdere malen per jaar “gelicht”. Zo had men geld om te feesten samen met vrouw en kinderen.
Op deze foto houdt mijn mama mij op de arm en mijn papa wellicht mijn jongere zus. Ik was té jong om mij dit feest te herinneren maar ik herinner mij wel dat er daar op latere feesten werd “gebold” (krulbollen) op de koer achter de herberg, meestal door de mannen. De vrouwen probeerden ronde schijven in hokjes – waarop punten stonden genoteerd – te rollen (het latere “jeu de fromage”).
Op de vraag of er dààr spellen voor kinderen voorhanden waren, moet ik het antwoord schuldig blijven. De kinderen mochten in ieder geval mee op de foto; of ze ook op café mee mochten … ? Ik hoop dat één van mijn leeftijdsgenoten zichzelf herkent op deze foto en het antwoord wél weet.
Van harte, Viviane Van Pottelberghe – 14 december 2016
bron foto: familie-archief van mijn ouders
(*) Met deze ‘bijdrage’ ging ik in op de uitdaging van Doldriest: schrijf een verhaal over een CAFÉ in slechts zes woorden.
(**) Spaarkassen in herbergen
Tot voor 1880 was er bij de arbeidersgezinnen geen sprake van sparen dat was iets voor de rijken en de middenklasse.
De arbeidersgezinnen moesten elke maand vechten om het einde van de maand te halen. Toch werd het arbeiderssparen aangemoedigd vooral vanuit socialistische hoek. De arbeiders met een iets hoger loon namen deel aan de (meestal openbare) spaarkassen. Het collectief sparen als vorm van groepssolidariteit kwam langzaam maar zeker tot stand in de arbeidersklasse.
Via wekelijkse zeer kleine inleggingen verzekerde men zich tegen ziekte, ziekenverzorging, ongevallen, werkloosheid en ouderdom. Dit werd uitgebreid tot betaling van wederkerende uitgaven zoals aankoop van kledij en brandstof… en zelfs de begrafenis.
In opvolging van de bijstandskassen werden zo ziekenkassen, pensioenkassen en werklozenkassen opgericht. Maar daarnaast bleef het cafésparen zeer populair: het was goed dat men niet alles “verdronk” En er ook wat gespaard werd en… men had nog een reden om eens op café te gaan (om te sparen…).
In een tijd zonder radio of televisie zochten vooral de mannen elkaar op in de cafés waar er gekaart werd of waar men deelnam aan een wedstrijd pijproken en waar er ook gespaard werd! Dit geld werd één of meerdere malen per jaar “gelicht”, meestal op de vooravond van carnaval of de kermis.
Zo had men geld om te feesten en de gewiekste cafébazen zaten aan de bron om er voor te zorgen dat eventuele drankschulden onmiddellijke konden worden vereffend.
Bron: Spaarkassen in de volkscafés (André Desmit)
viviane's Blog 
Heel boeiend oud Brugs authentiek verhaal… ik heb het met heel veel belangstelling gelezen tot de laatste gedachte en letter…
Ook tof dat je in dergelijke foto’s nog kan grasduinen…
Dank Nicole; blij dat het jou aansprak.
Een verhaal om van te smullen, een prachtig portret, een interessant stukje geschiedenis over de spaarkas en een krachtig klinkende naam van het café. Echt mooi Viviane!
dank Bea; fijn dat je het leuk vond!
O ja! En dat jij er dan ook nog bij staat als baby’tje!
Ik zit op de arm van mijn mama hé, niet op die van mijn papa. Ik vermoed dat dat mijn zus is maar weet het niet zeker; het kan even goed zijn petekind zijn. Als het toch mijn zus is, dan ben ik minstens twee jaar op die foto. ha ha ha!
Je kan duidelijk zien dat ik uit de kleine kindjes ben… Ik zou jou toch echt nog een baby noemen, weliswaar flink uit de kluiten gewassen.😀
ha ha ha ha!
Zo ging het er jaren geleden aan toe.Ben nooit zelf op cafe geweest maar weet wel dat mijn schoonouders ook spaarden in zo’n spaarkastje en dat ze bij de lichting een feestje brouwden
Oh, wat leuk dat het er ook zo aan toe ging in jouw streek Marylou.
Wat leuk om zo ook even wat van de geschiedenis mee te pikken. Erg boeiend Viviane!
Ik ben zelf een echt ‘noord Nederlands’ meisje, maar heb jaren vlakbij België gewoond. Het café is daar veel drukker bezocht dan ik gewoon ben, het speelt echt een centralere rol in het sociale leven. Mooi om dit te lezen 🙂
Dank voor jouw reactie Marije. Tot mijn elfde woonde ik op drie verschillende plaatsen in twee zijstraten van de Langestraat, een échte ‘arbeiderswijk’ met héél véél cafés.
Als een ‘vader’ dààr niet op het middageten verscheen moest ‘moeder de vrouw’ hem niet té ver gaan zoeken, tenminste als ze wist in welke spaarkas (of café) manlief zijn centjes achterliet.
Wat leuk dat je er nog foto’s van hebt bijzonder.Heb er echt nog nooit van gehoord zo’n spaarkas in het café.Misschien was dat enkel in België zo.Op café gaan ik ben er niet mee grootgebracht.Aparte naam voor een café Int grote kanon.
Zo zie je maar dat in de geschiedenis veel leuks te vinden is dat de moeite van het weer ophalen waard is.
Het gebruik van die spaarkas ken ik dan weer niet… net als wat Matroos al zegt…. heb er ook geen ervaringen mee.
Wat ontzettend interessant om te lezen, Viviane, heerlijk. Een authentiek en boeiend verhaal. Ik ben benieuwd of je oproep resultaat gaat opleveren. En dan die foto! Ik zat met mijn neus op het scherm op jou goed te kunnen zien.
Jeu de fromage, is dat sjoelen met rechtopstaande stenen? Ik heb er nog nooit van gehoord.
Marion ook voor mij is “jeu de fromage” nieuw; ik ontdekte het toen ik ging googlen op Vlaamse volksspelen en het spel uit mijn herinnering onder dié naam vond.